“Để giải quyết khoảng trống hiện nay về pháp luật trong khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH, chúng ta cần phải sửa Luật BHXH. Cụ thể, tại Điều 14 của Luật BHXH sẽ không ghi công đoàn chung chung mà quy định rõ công đoàn cấp trên có quyền khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH”.

Ông Mai Đức Chính - Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ VN, trao đổi tại cuộc Toạ đàm "Gỡ vướng trong khởi kiện trốn đóng bảo hiểm xã hội". Chương trình do Cổng thông tin điện tử Chính phủ tổ chức chiều 8/5 tại Hà Nội.

Thế khó khi công đoàn cơ sở khởi kiện

Giải thích rõ cơ chế này, ông Mai Đức Chính cho biết: Công đoàn cấp trên có khả năng đầy đủ hơn khi thực hiện việc khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH. Đồng thời, công đoàn cấp trên thực hiện khởi kiện sẽ không cần sự uỷ quyền của công đoàn cấp dưới và người lao động.

Ông Mai Đức Chính - Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ VN

Đồng quan điểm trên, ông Đào Việt Ánh - Phó Tổng Giám đốc BHXH VN, cho biết: Luật BHXH và Luật Công đoàn quy định công đoàn cơ sở hoặc công đoàn cấp trên trực tiếp (với những đơn vị, doanh nghiệp chưa thành lập tổ chức công đoàn cơ sở) có trách nhiệm đại diện cho tập thể người lao động khởi kiện ra Toà.

“Tuy nhiên, việc khởi kiện như trên phải do công đoàn cơ sở hoặc phải có giấy ủy quyền của người lao động. Đây là một khó khăn khiến việc khởi kiện của tổ chức công đoàn chưa phát huy hiệu quả” - ông Đào Việt Ánh cho biết.

Đại diện BHXH VN cũng cho biết, ở nhiều nơi còn có tình trạng công đoàn cơ sở không dám đứng ra khởi kiện hoặc ủy quyền cho công đoàn cấp trên khởi kiện. Người lao động lại càng không dám ủy quyền cho tổ chức công đoàn kiện chủ doanh nghiệp khi đang cần công ăn việc làm.

Không dễ uỷ quyền khởi kiện

Theo ông Mai Đức Chính, thực tiễn triển khai cho thấy việc uỷ quyền khởi kiện không đơn giản. Theo quy định, người lao động muốn uỷ quyền cho công đoàn cơ sở hay công đoàn cấp trên khởi kiện thì phải tuân theo thủ tục: Xin xác nhận của UBND xã, phường hoặc cơ quan công chứng làm thủ tục, đóng lệ phí 130.000 đồng/người.

Ông Bùi Sỹ Lợi - Phó Chủ nhiệm Uỷ ban các vấn đề xã hội của Quốc hội: Thực tế khởi kiện doanh nghiệp đang khó khăn vì công đoàn cơ sở nằm trong doanh nghiệp. Chưa kể người lao động trong doanh nghiệp muốn khởi kiện chủ doanh nghiệp cũng sẽ gặp khó. Vì vậy, vấn đề bức thiết ở đây là cần tìm ra một cơ chế khởi kiện mới để không liên quan tới chủ tịch công đoàn cơ sở.

“Như vậy, với những doanh nghiệp có hàng ngàn người bị vi phạm quyền lợi BHXH, nghĩa là phải cần tới 1,2 hoặc 10 ngàn lao động sự uỷ quyền với công đoàn sẽ phức tạp. Và khi đó, việc tranh chấp sẽ được coi là tranh chấp cá nhân. Toà án sẽ phải xử từng vụ một và có nghĩa là phải thụ lý hàng ngàn vụ án nhỏ. Đây là điều bất khả thi” – ông Mai Đức Chính cho biết.

Chia sẻ kinh nghiệm 1 vụ kiện nợ BHXH khi còn công tác ở Liên đoàn lao động TP HCM, ông Mai Đức Chính nói: “Chỉ có 29 người lao động uỷ quyền cho đại diện công đoàn, nhưng phải qua nhiều cấp toàn sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm trong suốt 3 năm. Chưa kể việc khó khăn liên hệ với từng người lao động khi họ đã đi kiếm việc nơi khác…’.

Ngay cả việc LĐLĐ huyện Củ Chi (TP HCM) vừa thắng kiện 1 doanh nghiệp nước ngoài nợ BHXH trong tháng 3/2017, ông Mai Đức Chính cho biết: “Việc thực hiện cũng phải kéo dài tới 4 năm”.

“Do đó, nếu chỉ dựa vào cách người lao động uỷ quyền trực tiếp cho công đoàn cũng khó thực hiện vì tốn thời gian, công sức. Tới đây, chúng ta sẽ phải sửa Luật BHXH theo hướng công đoàn cấp trên và BHXH VN cùng khởi kiện doanh nghiệp nợ, trốn đóng BHXH. Không cần sự uỷ quyền của công đoàn cơ sở và người lao động” - ông Mai Đức Chính nói.

Hoàng Mạnh – Báo Dân trí